LITERATURA. Kamienie na szaniec - Aleksander Kamiński - Opinia

Kamienie na szaniec – Aleksander Kamiński

Autor: Aleksander Kamiński

Wydawnictwo: Nasza Księgarnia

Data wydania: 2005

ISBN: 8310111177

Liczba stron: 240

        „Kamienie na szaniec” nie są książką, po którą sięgnie przeciętny, typowy nastolatek. Nie mają na celu rozbawić czytelnika, ale uświadomić go jak wyglądała walka z okupantem w okrutnych czasach II wojny światowej. Dodam jeszcze, że sądzę, iż ogromną głupotą było usunięcie z podstawy programowej historii w gimnazjum, tematów mówiących o tamtych wydarzeniach. Uświadommy sobie, że o wiele więcej gimnazjalistów interesują czasy, które pamiętają jeszcze ich pradziadkowie, niż przykładowo tematy typu: „Wieś i miasto w okresie rozbicia dzielnicowego”. Jest to jednak wyłącznie moja prywatna opinia, a na pocieszenie braku II wojny światowej w podstawie programowej, pozostają nam takie oto lektury.

        Alek, Rudy i Zośka nie są postaciami wyimaginowanymi. Ich groby znajdziemy na warszawskich Powązkach, a pamięć o nich przetrwała na wiele sposobów. Szkoły nazywane są ich imionami, poświęca się im wystawy, mówi się o nich w muzeach. „Kamienie na szaniec” to pośmiertne oddanie im hołdu i ukazanie ich zasług w latach 1939-1943. I choć samego powstania warszawskiego nie dożyli, Polacy zawdzięczają im naprawdę wiele.

        Miałam wiele okazji by czerpać wiedzę, na temat sytuacji ludzi przebywających w obozach koncentracyjnych, a także poznawać dramat eksterminacji żydów. Liczne spotkania z byłymi więźniami Auschwitz nie są mi obce, miałam również okazje ujrzeć spektakl poświęcony działalności Korczaka w ostatnich latach jego życia. Bliskie są mi także wspomnienia moich pradziadków z tamtego okresu. Mój pradziad przed swą śmiercią spisał osobiste wspomnienia, pozostawiając je nam, potomnym. Za jego przykładem poszła także jego żona. Moja druga prababcia była tylko dzieckiem gdy wybuchła wojna, wciąż jednak opowiada mi jej i męża wspomnienia gdy ją o to poproszę.

        Nigdy jednak nie zastanawiałam się jak wyglądała Warszawa, będąc w samym centrum walki o wolność. Oczywiście, znałam najważniejsze wydarzenia, odwiedziłam muzeum powstania warszawskiego, a jednak nie myślałam o obywatelach Warszawy, nie mówiąc już o pojedynczych jednostkach. „Kamienie na szaniec” pokazały mi to, o czym historia zazwyczaj nie mówi. Ukazały mi głównie uczucia przepełniające bohaterów, ich wszystkie rozterki i troski. Pokazały jak bardzo zmienili się w czasie wojny i jak dorośli na przestrzeni okupacji niemieckiej. Najbardziej zadziwiające było jednak ich podejście do tamtych czasów. Pomimo trwającej walki, wciąż patrzyli w przyszłość, martwili się o nią, planowali ją i szczerze wierzyli w koniec wojny. Edukowali się i nie bali się mówić głośno o swoich marzeniach. Zadziwiało mnie to za każdym razem i napełniało respektem. Podziwiała również ich wytrwałość i nieprzerwane dążenie do celu, które z każdym dniem wydawało się umacniać. Rozwagi, staranności i poczucia odpowiedzialności mógłby uczyć się od nich nie jeden z nas.

       Wszystkie cechy wymienione przeze mnie, mogłyby wskazywać na emanowaniem z książki powagą, a byłby to spory błąd. Nie zapomniałam licznych momentów, w który uśmiech sam cisnął mi się na usta gdy czytałam zabawne anegdoty z życia bohaterów. Ale pamiętam również o momentach smutku, które przeżywałam wraz z Alkiem, Rudym i Zośką. I o dreszczach napięcia, które przechodziły mnie podczas śledzenia ryzykownych akcji. Drastycznie rzuciło mi się w oczy przejście pomiędzy okresem mniejszych, acz ważnych akcji, takich jak malowanie znaków Polski Walczącej, a uczestniczenie w akcjach, niekiedy zmuszających do zabicia oficerów niemieckich. Wtedy uświadomiłam sobie jak ogromną presję i ciężar musiały wywierać te sytuacje. Wieczny optymizm i stałe zaangażowanie wydawało być się w tym momencie czymś zupełnie kontrowersyjnym. A jednak, bohaterowie są dla nas wzorami odwagi, a przede wszystkim patriotyzmu, który ujawnia się w każdym momencie ich życia. Nie zapomnieli kim byli, nie zapomnieli do czego dążyli i nie zapomnieli co jest dla nich ważne.

       Jednak książka „Kamienie na szaniec” nie jest prostą lekturą tylko pod względem fabularnym lecz również stylistycznym. Język nie jest stosunkowo dobrze znanym dzisiejszej młodzieży. Niemniej to właśnie on dopełnia całokształtu utworu. Bardziej uciążliwym faktem były dla mnie liczne pseudonimy, które pojawiały się praktycznie co chwilę i niestety, szybko umykały z pamięci. Ostatnim elementem, który chcę wymienić jako ten negatywny, jest mieszanie autora zupełnie suchych faktów z pięknie opisanymi wydarzeniami. Kamiński nie do końca odnalazł swój złoty w środek w tym aspekcie i to on, był dla mnie nieco rażący. Dodam jeszcze, że z całego serca polecam wydanie z 2005 roku, zawierające liczne zdjęcia powiązane z bohaterami. Zdecydowanie pomagają one naszej wyobraźni i napawały tym przekonaniem, że oni przeżyli to wszystko naprawdę. 

        Uważam, że „Kamienie na szaniec” to jedna z lepszych pozycji dobranych w kanonie lektur szkolnych. Choć początkowo nie poraża szybkim rozwojem akcji, to wciąga czytelnika z każdą kolejną stronom. Jeśli będziecie mieć okazję, nie rezygnujcie z poznania tej opowieści, bo to może właśnie w Alku, Rudym bądź Zośce odnajdziecie swoich bohaterów i wzorce do naśladowania.  

Warszawa, Powązki 

Wrzesień 2012.